Kansızlık için hangi testler yapılmalıdır?

Kansızlık, vücutta yeterli sayıda veya fonksiyonel kırmızı kan hücresi (alyuvar) bulunmadığı durumdur. Tanı ve nedenini belirlemek için çeşitli kan testleri ve bazen ek tetkikler yapılır. İşte kansızlık şüphesiyle yapılabilecek başlıca testler:

Bu, kansızlık değerlendirmesinde en temel testtir ve aşağıdaki parametreleri içerir:

• Hemoglobin (Hb): Kandaki oksijen taşıyan protein seviyesini ölçer. Düşük olması anemi göstergesidir.
• Hematokrit (Hct): Kanın şekilli elemanlarının (özellikle alyuvarlar) toplam kan hacmine oranını belirler.
• Eritrosit (RBC) Sayısı: Kırmızı kan hücrelerinin sayısını verir.
• MCV (Ortalama Eritrosit Hacmi): Kırmızı kan hücrelerinin ortalama büyüklüğünü gösterir ve anemi türünü belirlemede kritiktir (mikrositik, normositik, makrositik).
• MCH (Ortalama Hemoglobin Miktarı): Her bir kırmızı kan hücresindeki ortalama hemoglobin miktarıdır.
• MCHC (Ortalama Hemoglobin Konsantrasyonu): Kırmızı kan hücresindeki hemoglobinin konsantrasyonunu ölçer.
• RDW (Eritrosit Dağılım Genişliği): Kırmızı kan hücrelerinin boyutlarındaki değişkenliği gösterir.
• Retikülosit Sayısı: Kemik iliğinin yeni kırmızı kan hücresi üretim kapasitesini değerlendirir.

Mikroskop altında kan örneğinin incelenmesidir. Bu test:

• Kırmızı kan hücrelerinin şekil, boyut ve renk anomalilerini (örneğin, demir eksikliğinde mikrositoz, B12 eksikliğinde makrositoz) tespit eder.
• Anormal hücrelerin varlığını (örneğin, orak hücreler) gösterir.
• Diğer hücre serilerindeki (beyaz kan hücreleri, trombositler) anormallikleri değerlendirir.

Demir eksikliği anemisi dünyada en sık görülen anemi türüdür. Bu testler şunları içerir:

• Serum Demiri: Kanda bulunan demir miktarını ölçer.
• Total Demir Bağlama Kapasitesi (TDBK): Transferrin proteininin demir bağlama kapasitesini gösterir.
• Transferrin Saturasyonu: Demir ile ne oranda doyduğunu hesaplar.
• Ferritin: Vücuttaki demir deposunu gösteren en güvenilir belirteçtir. Düşük ferritin, demir eksikliğini doğrular.

Bazı anemiler vitamin veya mineral eksikliklerinden kaynaklanır:

• B12 Vitamini (Kobalamin): Eksikliği makrositik anemiye neden olur.
• Folik Asit (Folat): Eksikliği B12'ye benzer şekilde anemi yapar.
• B6 Vitamini: Nadiren anemiye yol açabilir.

Kırmızı kan hücrelerinin erken yıkımı durumunda yapılır:

• LDH (Laktat Dehidrogenaz): Hücre yıkımı arttığında yükselir.
• Haptoglobin: Serbest hemoglobini bağlar; hemolizde düşer.
• Retikülosit Sayısı: Kemik iliği cevabını gösterir (genellikle yüksektir).
• Coombs Testi (Direkttttttt ve İndirekttttttt): Otoimmün hemolitik anemi tanısında kullanılır.

Kronik inflamasyon veya hastalıklara bağlı anemilerde:

• CRP (C-reaktif protein) ve Sedimantasyon: İnflamasyon belirteçleridir.
• Serum demiri düşük, ferritin normal veya yüksek olabilir.

Nadir durumlarda, diğer testler tanı koyamadığında veya kemik iliği hastalıkları şüphesinde (aplastik anemi, lösemi vb.) yapılır. Kemik iliği aspirasyonu ve biyopsisi ile örnek alınarak incelenir.

Kalıtsal anemiler (örneğin, Akdeniz anemisi - Talasemi, orak hücre anemisi) şüphesinde yapılır:

• Hemoglobin Elektroforezi: Anormal hemoglobin tiplerini tespit eder.
• DNA Analizi: Spesifik gen mutasyonlarını belirler.

Kansızlık tanısı ve nedeni, bu testlerin bir kombinasyonu ile konur. Hangi testlerin yapılacağı, hastanın semptomları, fizik muayene bulguları ve tam kan sayımı sonuçlarına göre hekim tarafından belirlenir. Doğru teşhis, uygun tedavi planlaması için esastır. Test sonuçlarınızı mutlaka bir doktor (genellikle dahiliye veya hematoloji uzmanı) ile değerlendirin.